भाग -१, भाग -२, भाग -३, भाग -४, भाग -५, भाग -६, भाग -७ आणि भाग -८ पासून पुढे
"एसीपी कोल्हे" कोल्हेनं त्याचं आयडी पुढे केलं.
"आईये साहब, मॅडम अभी आती हैं." बटलरनं मोठ्या अदबीनं कोचाकडे दिशानिर्देश केला आणि तो आत गेला.
कोल्हे त्या उंची दिवाणखान्याचं निरीक्षण करण्यात गुंग झाला.
"नमस्कार" आणि कोल्हेची तंद्री भंग पावली, "मी वृंदा वर्तक."
"ओह्ह. नमस्कार मॅडम. फार त्रास द्यायचा नव्हता. पण मी केसवर नवाच आलोय, त्यामुळे थोडेफार प्रश्न विचारायचे होते."
"ह्म्म. विचारा काय ते, आता सवय झालीय चौकशांची आणि पेपरातल्या बदनामीची. ती विषादानं कुठेतरी दूर पाहत म्हणाली."
कोल्हेच्या डोक्यात बरीच विचारचक्र सुरू होती.
-----
"शिंदे, इच्छा असूनही मी तुम्हाला जास्त काहीही सांगू शकत नाही." रमेश चहाच्या ग्लासाशी खेळत म्हणाला.
"ठीक आहे साहेब. नक्की काहीतरी झालं असणार. ही केस सुरू झाल्यापासून विचित्र गोष्टी पाहण्याची सवयच झालीय. आता तुम्ही मला बाजूला करणं अजून एक." शिंदे विषादानं म्हणाले.
"प्लीज शिंदे. मी तुम्हाला बाजूला वगैरे केलेलं नाहीये. काही खरोखर अविश्वसनीय गोष्टी घडल्या आहेत, ज्यामुळे हे सगळे बदल घडलेत. आणि.." त्याचं वाक्य पूर्ण होण्यापूर्वी ते बसले होते त्या हॉटेलबाहेर हॉर्न वाजला. "ओह." रमेश बाहेर पाहत म्हणाला.
एक काळ्या रंगाची टाटा सफारी उभी होती.
"तुमच्यासाठी आलीय ती गाडी?"
रमेशनं मान डोलावली आणि गॉगल चढवला.
"पण त्यांना कसं कळलं तुम्ही इथे.." शिंदेंचं वाक्य पूर्ण होण्यापूर्वी रमेशनं कंबरेच्या पट्ट्याला लावलेल्या छोट्याशा गॅजेटकडे अंगुलीनिर्देश केला आणि जागेवरून उठला.
"शिंदे, ट्रस्ट मी, इट्स टू कॉम्प्लिकेटेड." आणि त्यानं टेबलावर बोटांनी एक विशिष्ट आवाज काढला आणि दरवाजाच्या दिशेनं गेला.
तो त्या दोघांनी ठरवलेला सिग्नल होता. त्यानुसार आता शिंदेंनी रमेशच्या पुढच्या संदेशाची वाट पाहायची होती आणि रमेशच्या संदर्भात काहीही न करता.
-----
"मॅडम, लेट मी बी व्हेरी क्लिअर अबाऊट धीस." कोल्हे अतिशय कोरड्या चेहर्‍यानं आणि थंड आवाजात बोलत होता, "तुमच्या नवर्‍याविरूद्ध सगळे पुरावे व्यवस्थित आहेत. त्याचं पूर्णपणे अडकणं निश्चित आहे."
"म्हणायचं काय आहे तुम्हाला?" वर्तकची बायको शहारली होती.
"म्हणजे असं बघा, पुराव्यांमध्ये मर्डर वेपन-पिस्तुल-जे मिळालंय, ते त्यांचंच आहे आणि त्याच्या आतल्या भागांवर फक्त त्यांच्याच बोटांचे ठसे आहेत. बाहेरचे ठसे कसेही फेटाळता येतात, आतले नाही."
"आता त्यांची बंदूक कुणी चोरली आणि खून करून फेकून दिली तरी आत त्यांचेच ठसे असणार ना."
"होय. खरं आहे पण ही आर्ग्युमेंट्स फक्त केसची लांबी वाढवतील. आणि विश्वास ठेवा, वर्तकसाहेब जास्तीत जास्त वेळ आत राहावेत अशी खूप मोठ्या लोकांची इच्छा आहे." कोल्हे आजूबाजूला एक नजर फिरवत म्हणाला.
"काय?" तिचा आवाज थरथरला.
"तुम्हाला काही माहित नाही असं दाखवू नका. वर्तक अन तुमचा भाऊ मिळून काय धंदे करायचे ते देखील पोलिसांना कळलंय."
"ते केवळ माझा भाऊ करत होता."
"त्याच्या अनेक व्हिक्टिम्सच्या विरूद्ध केसेस तुमच्या नवर्‍यानं लढल्यात."
ती एकदम गप्प बसली. मग हळू हळू बोलू लागली, "तुम्हाला नक्की काय हवंय?"
"मी तुमच्या नवर्‍याला जिवंत सोडवू शकतो. खोटं खोटं मरावं लागेल फक्त आणि मग देशाबाहेर जावं लागेल. ती सगळी व्यवस्था मी करेन, फक्त कुठे जायचं, तिथे कसं राहायचं हे सर्व तुम्हाला पहावं लागेल आणि हो.. माझी फी द्यावी लागेल" तो तितक्याच सहजपणे म्हणाला.
ती विचारात पडली.
"तुम्ही आरामात विचार करा. पुढली सुनावणी आठवडाभराने आहे. तोवर ऍज अ गुडविल जेस्चर, मी वर्तकसाहेबांना काही त्रास होणार नाही ह्याची काळजी घेईन. जितकं लवकर तुम्ही उत्तर कळवाल, तितक्या लवकर मला माझी पुढची पावलं ठरवता येतील."
"तुमची फी?"
त्यानं कागदाचा एक घडी घातलेला छोटासा तुकडा तिच्या दिशेनं सरकवला आणि उठून निघून गेला.
-----
"मंत्र्यांचा खुनी आणि बाकीचे कैदी हे सगळं काय गौडबंगाल आहे?" रमेश गाडी चालवणार्‍याला विचारत होता.
"रिलॅक्स. आता आपण जिथे जात आहोत, तिथे तुला सगळ्या प्रश्नांची उत्तरं मिळतील." गाडीचालक सफारी सुटात होता. पहिल्या नजरेतच मिलिटरी किंवा पोलिस ट्रेनिंग झालेला आणि नक्कीच कुठल्यातरी सुरक्षा दलामध्ये काम केलेला किंवा करत असलेला वाटत होता. त्याच्या शरीरावर नक्की किती हत्यारं कुठे कुठे असू शकतील ह्याचा अंदाज रमेश मनातल्या मनात बांधत होता.
"माझ्या उजव्या बुटामध्ये एक छोटी बंदूक, एक शोल्डर होल्स्टरची बंदूक आणि दुसर्‍या बुटामध्ये एक छोटा चाकू आहे." चालक रस्त्यावरची नजर न हटवता म्हणाला.
रमेश चमकला, पण तसं न दाखवता म्हणाला, "ह्म्म आणि ते पेन? तो रेकॉर्डर असावा."
"क्लोज. पण तो फक्त ट्रॅकर आहे आणि सिग्नल स्क्रँबलर, माझ्या आसपास २ फूटाच्या परिघातून केलेला कुठलाही कॉल टॅप किंवा ट्रेस होऊ शकत नाही."
रमेश गेल्या तीन दिवसांत जे जे पाहून आला होता, त्याहीपुढे हे सर्व जात चाललं होतं. त्यानं नक्की कशात उडी घेतली होती, हे अजूनही त्याच्या आकलनापलिकडे होतं. हा आगीशी खेळ त्याला कितपत महागात पडणार होता ह्याची त्याला कल्पना नव्हती.
-----
"तुला नक्की वाटतंय की हा प्लॅन यशस्वी होईल?" रेखा थोडीशी अस्वस्थ होती.
"होय. नक्की होईल. कारण ही अनिता रडारवरून गायब झाली होती दोन वर्षांपूर्वीच."
"म्हणजे?"
"म्हणजे ती नक्की कुठे गेली ह्याचा ठावठिकाणा कुणालाच लागला नाही. सगळ्यांना वाटत होतं की महातोच्या माणसांनीच तिला गायब केलं म्हणून. पण तसं नव्हतं."
"मग?"
"तिला नक्षलवाद्यांनी गायब केलं कारण ती त्यांच्यातलीच एक होती. ती एका प्लॅनचा भाग होती, वाघाच्या शिकारीसाठीची बकरी होती."
"हे सगळं तुला कसं माहित?"
नरेंद्रच्या डोळ्यांतले भाव झरझर बदलले, "काय फरक पडतो? तुला जेव्हढी माहिती आवश्यक आहे तेव्हढी ही इथे कागदावर आहे बघ."
"पण मग ती आता जिवंत आहे?"
"नाही. म्हणूनच आपण हे सोयीनं करू शकतोय."
"म्हणजे तिच्याशी महातोचं अफेयर झालं आणि मग महातोच्या सासर्‍यापासून हे लपवून ठेवायला तिच्यामार्फत महातोला ब्लॅकमेल करण्याचा प्लॅन होता राईट?"
"होय."
"पण मग केलं का नाही तसं?"
"ती महातोच्या प्रेमात पडली आणि ती महातोपासून गरोदरसुद्धा राहिली. त्यामुळे तिनं ब्लॅकमेल करायला नकार दिला. म्हणून मग तिलाच गायब केलं नक्षलवाद्यांनी."
"च्च" रेखाला एकदम वाईट वाटलं.
नरेंद्र शांतपणे तिच्याकडे पाहत होता.
"तुला अजिबात काहीच नाही वाटत?"
"आपण जे करतोय, ते सोडून मला बाकी कशाहीबद्दल काहीही वाटून घ्यायचं नाहीये. आणि तूही वाटून घेऊ नयेस अशी माझी इच्छा आहे."
"अरे इथे दोन जीव बरबाद..."
"हजारो-लाखो जीव रोज बरबाद होतात रेखा. आपल्याकडे प्रत्येकाबद्दल विचार करण्याइतका वेळ नाहीये." त्याचा आवाज थोडासा बदलला.
रेखा अविश्वासानं त्याच्याकडे पाहत राहिली.
"हा घे फोन. बोलून झालं की डिस्पोज ऑफ करायचाय."
तिनं फोन घेतला पण हा नरेंद्र तिच्यासाठी अगदीच अनोळखी होता.
"पण आपण जसं करतोय, तसं ब्लॅकमेल तिच्या आधीच्या सहकार्‍यांनी का नाही केलं."
"कारण आपल्याला एकदाच त्याला जाळ्यात ओढण्याइतपत ब्लॅकमेलं करायचंय. त्यांना लॉन्ग टर्म ब्लॅकमेल करायचं होतं." नरेंद्र आता वैतागला होता, "आता करशील का फोन?"
-----
"मिसेस क्षीरसागर, तुमचा नवरा ब्लॅकमेलर म्हणूनच ओळखला जाणार आहे, त्याला आपण काही नाही करू शकत." कोल्हे त्याच्या ट्रेडमार्क रोखलेल्या नजेरेनं पाहत म्हणाला.
"तुम्हाला म्हणायचंय काय एसीपी साहेब." तिचा बाप तिच्या खांद्यावर हात ठेवत थोडा रागानेच म्हणाला.
"मला एव्हढंच म्हणायचंय की सगळे पुरावे स्पष्ट निर्देश करतात की ह्यांचे पती हेच ब्लॅकमेलर होते आणि त्यांच्या अनेक व्हिक्टिम्सपैकी एकानंच त्यांचा खून केलाय."
"पण आम्ही सांगतोय ना की एक माणूस आमच्याकडे आला आणि आम्हाला तो सर्व डेटा देऊन गेला."
"ह्म्म आणि तुम्ही ह्या अनोळखी माणसाला घरात का घेतलंत ते सांगितलं नाहीत कुठेच.""
"तो.." दोन क्षण विचारांसाठी पॉज घेऊन तो पुढे म्हणाला, "प्रणवचा मित्र असल्याचं सांगत होता. ऍडव्होकेट वर्तकांना निर्दोष सोडवण्याचे काही पुरावे देतो म्हणाला."
"आणि तुम्ही विश्वास ठेवलात?" कोल्हे खिजवत म्हणाला.
त्यानं फक्त मान खाली घातली.
"एनीवे. तुम्ही दिलेलं त्या माणसाचं स्केच अतिशय जेनेरिक आहे. तो टॅटू सोडला तर काहीही अर्थ नाही. असो. मी हे सांगायला आलेलो की आता झालं ते झालं. ह्यातलं काहीही मी कुटुंबातल्या इतर कुणावर येऊ देणार नाही. आणि तुम्हालाही ह्या बदनामीपासून वाचायला नवीन ओळख, नवी जागा हवी असेल तर मी मदत करू शकेन." कोल्हे आजूबाजूस पाहत म्हणाला.
"त्यासाठी तुम्ही काय करणार?"
"मी तुमच्या आत्महत्येचं नाटक उभं करेन." कोल्हे क्षीरसागरच्या बायकोकडे अंगुलीनिर्देश करत म्हणाला, "आणि माझी माणसं तुमची नवी ओळख तयार करून देतील. कुठे जायचं, तिथे कसं राहायचं ते तुम्ही ठरवा."
"पण प्रणवचा खुनी?" ती म्हणाली.
"ह्म्म. आता बघा. तुम्हाला नक्की काय हवंय ते ठरवा. खुनी सापडायला कितीही वेळ लागू शकतो. तुमच्या नवर्‍यानं किती कांंडं केलीत त्यावरूनच तुम्हाला अंदाज बांधता येईल. आता खुनी महत्वाचा की मुलांचं भविष्य हे तुम्हीच ठरवा." एव्हढं बोलून तो उठला आणि एक कागदाची छोटीशी घडी त्यानं तिथे ठेवली, "ह्यात तुम्ही भविष्याला महत्व देत असाल तर काय करायचं ते लिहिलेलं आहे." आणि तो निघून गेला.
क्षीरसागरची बायको आणि तिचा बाप एकमेकांकडे आणि त्या कागदाकडे पाहत बराच वेळ बसून राहिले.
-----
"रमेश, तुला हवी असलेली सर्व माहिती ह्या फाईल्समध्ये आहे." रमेशनं कर्नलकडे एकदा निरखून पाहिलं. पन्नाशीचा गृहस्थ होता. बांधेसूद आणि मिलिटरी ट्रेनिंग स्पष्ट दिसत होतं. व्यवस्थित सूटाबुटांत होता. अर्धवट पांढरे केस मागे फिरवलेले होते. आता मिलिटरीत नसावा, पण तरीही ही गुप्त सरकारी कागदपत्र द्यायचं काम ह्याच्याकडे कसं हा विचार तो करत होता.
"मी आता सैन्यातून निवृत्त असलो तरी मंत्रालयाचा सुरक्षा सल्लागार आहे."
रमेश पुन्हा चमकला, "तुमच्यात समोरच्याचे विचार वाचण्याचंही ट्रेनिंग देतात वाटतं." रमेशनं माफक विनोद केला.
कर्नल हसले, "तुला ट्रेनिंगची गरज नाही असं माझं ठाम मत आहे. तुझ्याकडे सगळं आहे, तुला फक्त ते पाहायचंय. आणि ही केस तुला ते पाहायला मदत करेल."
"आणि हो, मला कर्नल म्हणत असले तरी मी कर्नल नव्हतो कधीच. ते माझं टोपणनाव आहे."
"ओह्ह." अजून एक गोष्ट कर्नलसाहेब, "बबन महाडिक..."
"ही इज डेड. यू मे गो नाऊ. मला अन्यही बरीच कामं आहेत." कर्नल तुटकपणे म्हणाले.
रमेश उठून बाहेर आला. 'बबन महाडिक मेलाय? मग आम्ही नक्की कशाचा पाठलाग करत होतो?' आता त्या फायलींचा अभ्यासच सगळे गोंधळ मिटवणार होता. पण कसे? त्यानं हे गोंधळ मिटवण्यासाठी स्वतःला भलत्याच चक्रव्यूहात ढकललेलं होतं.
-----
"आता पुढे काय? महातोकडून इन्फो काढायची कशी?" रेखाचे हात अजूनही थरथरत होते.
"हे काय, तुझे हात कशानं थरथरताहेत अजून?"
"आय ऍम सॉरी. मी तुझ्यासारखी अट्टल गुन्हेगार नाही." रेखा रागानंच म्हणाली आणि मग एकदम तिलाच वाईट वाटलं, "सॉरी रे. चुकलं माझं बोलायला. रागाच्या भरात.."
"एनीवे. आता मला त्याच्यासोबत दोन दिवस लागतील, तो आपल्याला सगळं काही व्यवस्थित सांगेल."
"आणि तुला एव्हढी खात्री.." आणि बोलतानाच ती थांबली, "ओह्ह.. तू आधी हे केलेलं असशील."
नरेंद्रनं फक्त तिच्या डोळ्यांत एकदा पाहिलं. आणि तो पुढे काही बोलणार एव्हढ्यात एका माणसानं त्याच्या खांद्यावर हात ठेवला. नरेंद्रनं चमकून मागे पाहिलं.
"ओळखलंस शंकर?" त्याचे डोळे खोल गेलेले होते, बर्‍याच दिवसांत आंघोळ किंवा दाढीही केलेली वाटत नव्हती. एक दुर्गंधी येत होती त्याच्यापासून. अंगावरचा सूट काही दिवसांपूर्वीपर्यंत नवा असावा.
नरेंद्र थक्क होऊन त्याच्याकडे पाहत होता. एव्हाना त्या रेस्टॉरंटमधली एक-दोन टाळकी त्यांच्या दिशेनं पाहू लागली होती. नरेंद्र चटकन उठला आणि त्याच्या हाताला धरून त्याला बाहेर घेऊन गेला. रेखाही मागोमाग बाहेर पडली. रेस्टॉरंटच्या मागच्या बाजूस छोटासा बोळ होता, तिथे ते तिघे पोचले.
"शंकर, तू माझा हात कसा काय धरलास?" त्या माणसाचा आवाज अतिशय खोल गेलेला होता.
"जावेद, काय बोलतोयस तू? दारू प्यायलायस काय? आणि काय ही स्थिती?" तो दारूचा वास येतोय का हे पाहत होता.
"आमचे लोक तुझ्या मागावर आहेत शंकर. तू शहरात आलायस हे त्यांना कळलंय." आणि तो चालायला लागला. नरेंद्रनं त्याचा हात पुन्हा धरला आणि त्याला थांबवलं.
"काय बोलतोयस तू? आणि तू मला कसं शोधलंस?"
"मी कुणालाही शोधू शकतो आता. मी मृत आहे शंकर." तो विचित्र आवाजात म्हणाला.
"काय?" रेखा जवळजवळ किंचाळलीच. नरेंद्रनं तिला शांत केलं.
"कुणी मारलं तुला?" नरेंद्रनं विचारलं.
"आमच्याच माणसांनी. पण ते सगळं सोड शंकर. निघून जा इथून लवकर. कारण तुझ्यावरही मेल्यावर माझ्यासारखीच भटकण्याची वेळ येईल हे निश्चित." असं म्हणून तो परत चालायला लागला. पण नरेंद्रनं त्याला थांबवलं नाही.
"शंकर कोण? आणि तो खरंच मेलेला होता? काय चाललंय सगळं?" रेखा भीतीनं थरथरत होती.
"तो मेलाय की जिवंत आहे ते महत्वाचं नाही. तो जे बोलला ते महत्वाचं आहे. जर खरंच त्याची माणसं आपल्या मागावर आहेत, तर आपण जितकं मोठं हे प्रकरण समजत होतो, त्याहून मोठं आहे."
"शंकर कोण? आणि त्याची माणसं कोण?"
"त्याची माणसं म्हणजे पाकिस्तानी गुप्तहेर संघटना - आयएसआय. आणि शंकर म्हणजे मी." नरेंद्र हातावरचं घड्याळ पाहत म्हणाला.
"चल लवकर, महातो शुद्धीवर यायला फारसा वेळ शिल्लक नाही आणि जर आयएसआयवाल्यांना माहित असेल तर एव्हाना ते त्याला बाहेर काढायच्या प्रयत्नात असतील. आपल्याकडे दोन दिवसही नाहीत आता." नरेंद्र चालायला लागला.
"एक मिनिट थांब. तू त्याला अन तो तुला इतका चांगला कसा ओळखतो? तुझी मदत करायला तो का आला?"
नरेंद्र दोन क्षण घुटमळला.
"तू उत्तर दिल्याखेरीज मी इथून हलणार नाही." रेखाला आपण नक्की कशात फसलो आहोत हेच कळत नव्हतं.
".. कारण मी त्याच्याबरोबर काम केलं होतं. एकदा." नरेंद्र एक एक शब्द जपून बोलला.
"काय?" रेखाचा विश्वासच बसत नव्हता. ज्या माणसासोबत ती होती, त्याला ती कितपत ओळखते असा प्रश्न तिला पडला.
"रेखा प्लीज, ही वेळ नाहीये विचार करण्याची. आपल्याकडे फार कमी वेळ आहे. मी तुला सगळं एक्सप्लेन करेन. देवाशप्पथ." तो बोलला आणि त्यानं जीभ चावली.
रेखा त्याच्याकडे पाहत राहिली. एकदा तिनं त्याच्या डोळ्यांत पाहिलं आणि म्हणाली, "हे शेवटचं. आता आपण जेव्हा थांबू, तेव्हा तू मला अथपासून इतिपर्यंत सर्व सांगायचंस. मी आजपर्यंत तुला जास्त काही विचारलं नाही कारण गरज वाटली नाही. पण आज, आत्ता तुझ्यावर विश्वास ठेवावा की नाही इथपर मी गोंधळलेय."
"आय डोन्ट ब्लेम यू. लेट्स गो." नरेंद्रनं अभावितपणे तिचा हात धरला आणि चालायला लागला. तिला थोडा धक्का बसला, कारण त्यानं आजवर कधी आपणहून तिचा हात असा हक्कानं धरला नव्हता.
क्रमशः
"एसीपी कोल्हे" कोल्हेनं त्याचं आयडी पुढे केलं.
"आईये साहब, मॅडम अभी आती हैं." बटलरनं मोठ्या अदबीनं कोचाकडे दिशानिर्देश केला आणि तो आत गेला.
कोल्हे त्या उंची दिवाणखान्याचं निरीक्षण करण्यात गुंग झाला.
"नमस्कार" आणि कोल्हेची तंद्री भंग पावली, "मी वृंदा वर्तक."
"ओह्ह. नमस्कार मॅडम. फार त्रास द्यायचा नव्हता. पण मी केसवर नवाच आलोय, त्यामुळे थोडेफार प्रश्न विचारायचे होते."
"ह्म्म. विचारा काय ते, आता सवय झालीय चौकशांची आणि पेपरातल्या बदनामीची. ती विषादानं कुठेतरी दूर पाहत म्हणाली."
कोल्हेच्या डोक्यात बरीच विचारचक्र सुरू होती.
-----
"शिंदे, इच्छा असूनही मी तुम्हाला जास्त काहीही सांगू शकत नाही." रमेश चहाच्या ग्लासाशी खेळत म्हणाला.
"ठीक आहे साहेब. नक्की काहीतरी झालं असणार. ही केस सुरू झाल्यापासून विचित्र गोष्टी पाहण्याची सवयच झालीय. आता तुम्ही मला बाजूला करणं अजून एक." शिंदे विषादानं म्हणाले.
"प्लीज शिंदे. मी तुम्हाला बाजूला वगैरे केलेलं नाहीये. काही खरोखर अविश्वसनीय गोष्टी घडल्या आहेत, ज्यामुळे हे सगळे बदल घडलेत. आणि.." त्याचं वाक्य पूर्ण होण्यापूर्वी ते बसले होते त्या हॉटेलबाहेर हॉर्न वाजला. "ओह." रमेश बाहेर पाहत म्हणाला.
एक काळ्या रंगाची टाटा सफारी उभी होती.
"तुमच्यासाठी आलीय ती गाडी?"
रमेशनं मान डोलावली आणि गॉगल चढवला.
"पण त्यांना कसं कळलं तुम्ही इथे.." शिंदेंचं वाक्य पूर्ण होण्यापूर्वी रमेशनं कंबरेच्या पट्ट्याला लावलेल्या छोट्याशा गॅजेटकडे अंगुलीनिर्देश केला आणि जागेवरून उठला.
"शिंदे, ट्रस्ट मी, इट्स टू कॉम्प्लिकेटेड." आणि त्यानं टेबलावर बोटांनी एक विशिष्ट आवाज काढला आणि दरवाजाच्या दिशेनं गेला.
तो त्या दोघांनी ठरवलेला सिग्नल होता. त्यानुसार आता शिंदेंनी रमेशच्या पुढच्या संदेशाची वाट पाहायची होती आणि रमेशच्या संदर्भात काहीही न करता.
-----
"मॅडम, लेट मी बी व्हेरी क्लिअर अबाऊट धीस." कोल्हे अतिशय कोरड्या चेहर्‍यानं आणि थंड आवाजात बोलत होता, "तुमच्या नवर्‍याविरूद्ध सगळे पुरावे व्यवस्थित आहेत. त्याचं पूर्णपणे अडकणं निश्चित आहे."
"म्हणायचं काय आहे तुम्हाला?" वर्तकची बायको शहारली होती.
"म्हणजे असं बघा, पुराव्यांमध्ये मर्डर वेपन-पिस्तुल-जे मिळालंय, ते त्यांचंच आहे आणि त्याच्या आतल्या भागांवर फक्त त्यांच्याच बोटांचे ठसे आहेत. बाहेरचे ठसे कसेही फेटाळता येतात, आतले नाही."
"आता त्यांची बंदूक कुणी चोरली आणि खून करून फेकून दिली तरी आत त्यांचेच ठसे असणार ना."
"होय. खरं आहे पण ही आर्ग्युमेंट्स फक्त केसची लांबी वाढवतील. आणि विश्वास ठेवा, वर्तकसाहेब जास्तीत जास्त वेळ आत राहावेत अशी खूप मोठ्या लोकांची इच्छा आहे." कोल्हे आजूबाजूला एक नजर फिरवत म्हणाला.
"काय?" तिचा आवाज थरथरला.
"तुम्हाला काही माहित नाही असं दाखवू नका. वर्तक अन तुमचा भाऊ मिळून काय धंदे करायचे ते देखील पोलिसांना कळलंय."
"ते केवळ माझा भाऊ करत होता."
"त्याच्या अनेक व्हिक्टिम्सच्या विरूद्ध केसेस तुमच्या नवर्‍यानं लढल्यात."
ती एकदम गप्प बसली. मग हळू हळू बोलू लागली, "तुम्हाला नक्की काय हवंय?"
"मी तुमच्या नवर्‍याला जिवंत सोडवू शकतो. खोटं खोटं मरावं लागेल फक्त आणि मग देशाबाहेर जावं लागेल. ती सगळी व्यवस्था मी करेन, फक्त कुठे जायचं, तिथे कसं राहायचं हे सर्व तुम्हाला पहावं लागेल आणि हो.. माझी फी द्यावी लागेल" तो तितक्याच सहजपणे म्हणाला.
ती विचारात पडली.
"तुम्ही आरामात विचार करा. पुढली सुनावणी आठवडाभराने आहे. तोवर ऍज अ गुडविल जेस्चर, मी वर्तकसाहेबांना काही त्रास होणार नाही ह्याची काळजी घेईन. जितकं लवकर तुम्ही उत्तर कळवाल, तितक्या लवकर मला माझी पुढची पावलं ठरवता येतील."
"तुमची फी?"
त्यानं कागदाचा एक घडी घातलेला छोटासा तुकडा तिच्या दिशेनं सरकवला आणि उठून निघून गेला.
-----
"मंत्र्यांचा खुनी आणि बाकीचे कैदी हे सगळं काय गौडबंगाल आहे?" रमेश गाडी चालवणार्‍याला विचारत होता.
"रिलॅक्स. आता आपण जिथे जात आहोत, तिथे तुला सगळ्या प्रश्नांची उत्तरं मिळतील." गाडीचालक सफारी सुटात होता. पहिल्या नजरेतच मिलिटरी किंवा पोलिस ट्रेनिंग झालेला आणि नक्कीच कुठल्यातरी सुरक्षा दलामध्ये काम केलेला किंवा करत असलेला वाटत होता. त्याच्या शरीरावर नक्की किती हत्यारं कुठे कुठे असू शकतील ह्याचा अंदाज रमेश मनातल्या मनात बांधत होता.
"माझ्या उजव्या बुटामध्ये एक छोटी बंदूक, एक शोल्डर होल्स्टरची बंदूक आणि दुसर्‍या बुटामध्ये एक छोटा चाकू आहे." चालक रस्त्यावरची नजर न हटवता म्हणाला.
रमेश चमकला, पण तसं न दाखवता म्हणाला, "ह्म्म आणि ते पेन? तो रेकॉर्डर असावा."
"क्लोज. पण तो फक्त ट्रॅकर आहे आणि सिग्नल स्क्रँबलर, माझ्या आसपास २ फूटाच्या परिघातून केलेला कुठलाही कॉल टॅप किंवा ट्रेस होऊ शकत नाही."
रमेश गेल्या तीन दिवसांत जे जे पाहून आला होता, त्याहीपुढे हे सर्व जात चाललं होतं. त्यानं नक्की कशात उडी घेतली होती, हे अजूनही त्याच्या आकलनापलिकडे होतं. हा आगीशी खेळ त्याला कितपत महागात पडणार होता ह्याची त्याला कल्पना नव्हती.
-----
"तुला नक्की वाटतंय की हा प्लॅन यशस्वी होईल?" रेखा थोडीशी अस्वस्थ होती.
"होय. नक्की होईल. कारण ही अनिता रडारवरून गायब झाली होती दोन वर्षांपूर्वीच."
"म्हणजे?"
"म्हणजे ती नक्की कुठे गेली ह्याचा ठावठिकाणा कुणालाच लागला नाही. सगळ्यांना वाटत होतं की महातोच्या माणसांनीच तिला गायब केलं म्हणून. पण तसं नव्हतं."
"मग?"
"तिला नक्षलवाद्यांनी गायब केलं कारण ती त्यांच्यातलीच एक होती. ती एका प्लॅनचा भाग होती, वाघाच्या शिकारीसाठीची बकरी होती."
"हे सगळं तुला कसं माहित?"
नरेंद्रच्या डोळ्यांतले भाव झरझर बदलले, "काय फरक पडतो? तुला जेव्हढी माहिती आवश्यक आहे तेव्हढी ही इथे कागदावर आहे बघ."
"पण मग ती आता जिवंत आहे?"
"नाही. म्हणूनच आपण हे सोयीनं करू शकतोय."
"म्हणजे तिच्याशी महातोचं अफेयर झालं आणि मग महातोच्या सासर्‍यापासून हे लपवून ठेवायला तिच्यामार्फत महातोला ब्लॅकमेल करण्याचा प्लॅन होता राईट?"
"होय."
"पण मग केलं का नाही तसं?"
"ती महातोच्या प्रेमात पडली आणि ती महातोपासून गरोदरसुद्धा राहिली. त्यामुळे तिनं ब्लॅकमेल करायला नकार दिला. म्हणून मग तिलाच गायब केलं नक्षलवाद्यांनी."
"च्च" रेखाला एकदम वाईट वाटलं.
नरेंद्र शांतपणे तिच्याकडे पाहत होता.
"तुला अजिबात काहीच नाही वाटत?"
"आपण जे करतोय, ते सोडून मला बाकी कशाहीबद्दल काहीही वाटून घ्यायचं नाहीये. आणि तूही वाटून घेऊ नयेस अशी माझी इच्छा आहे."
"अरे इथे दोन जीव बरबाद..."
"हजारो-लाखो जीव रोज बरबाद होतात रेखा. आपल्याकडे प्रत्येकाबद्दल विचार करण्याइतका वेळ नाहीये." त्याचा आवाज थोडासा बदलला.
रेखा अविश्वासानं त्याच्याकडे पाहत राहिली.
"हा घे फोन. बोलून झालं की डिस्पोज ऑफ करायचाय."
तिनं फोन घेतला पण हा नरेंद्र तिच्यासाठी अगदीच अनोळखी होता.
"पण आपण जसं करतोय, तसं ब्लॅकमेल तिच्या आधीच्या सहकार्‍यांनी का नाही केलं."
"कारण आपल्याला एकदाच त्याला जाळ्यात ओढण्याइतपत ब्लॅकमेलं करायचंय. त्यांना लॉन्ग टर्म ब्लॅकमेल करायचं होतं." नरेंद्र आता वैतागला होता, "आता करशील का फोन?"
-----
"मिसेस क्षीरसागर, तुमचा नवरा ब्लॅकमेलर म्हणूनच ओळखला जाणार आहे, त्याला आपण काही नाही करू शकत." कोल्हे त्याच्या ट्रेडमार्क रोखलेल्या नजेरेनं पाहत म्हणाला.
"तुम्हाला म्हणायचंय काय एसीपी साहेब." तिचा बाप तिच्या खांद्यावर हात ठेवत थोडा रागानेच म्हणाला.
"मला एव्हढंच म्हणायचंय की सगळे पुरावे स्पष्ट निर्देश करतात की ह्यांचे पती हेच ब्लॅकमेलर होते आणि त्यांच्या अनेक व्हिक्टिम्सपैकी एकानंच त्यांचा खून केलाय."
"पण आम्ही सांगतोय ना की एक माणूस आमच्याकडे आला आणि आम्हाला तो सर्व डेटा देऊन गेला."
"ह्म्म आणि तुम्ही ह्या अनोळखी माणसाला घरात का घेतलंत ते सांगितलं नाहीत कुठेच.""
"तो.." दोन क्षण विचारांसाठी पॉज घेऊन तो पुढे म्हणाला, "प्रणवचा मित्र असल्याचं सांगत होता. ऍडव्होकेट वर्तकांना निर्दोष सोडवण्याचे काही पुरावे देतो म्हणाला."
"आणि तुम्ही विश्वास ठेवलात?" कोल्हे खिजवत म्हणाला.
त्यानं फक्त मान खाली घातली.
"एनीवे. तुम्ही दिलेलं त्या माणसाचं स्केच अतिशय जेनेरिक आहे. तो टॅटू सोडला तर काहीही अर्थ नाही. असो. मी हे सांगायला आलेलो की आता झालं ते झालं. ह्यातलं काहीही मी कुटुंबातल्या इतर कुणावर येऊ देणार नाही. आणि तुम्हालाही ह्या बदनामीपासून वाचायला नवीन ओळख, नवी जागा हवी असेल तर मी मदत करू शकेन." कोल्हे आजूबाजूस पाहत म्हणाला.
"त्यासाठी तुम्ही काय करणार?"
"मी तुमच्या आत्महत्येचं नाटक उभं करेन." कोल्हे क्षीरसागरच्या बायकोकडे अंगुलीनिर्देश करत म्हणाला, "आणि माझी माणसं तुमची नवी ओळख तयार करून देतील. कुठे जायचं, तिथे कसं राहायचं ते तुम्ही ठरवा."
"पण प्रणवचा खुनी?" ती म्हणाली.
"ह्म्म. आता बघा. तुम्हाला नक्की काय हवंय ते ठरवा. खुनी सापडायला कितीही वेळ लागू शकतो. तुमच्या नवर्‍यानं किती कांंडं केलीत त्यावरूनच तुम्हाला अंदाज बांधता येईल. आता खुनी महत्वाचा की मुलांचं भविष्य हे तुम्हीच ठरवा." एव्हढं बोलून तो उठला आणि एक कागदाची छोटीशी घडी त्यानं तिथे ठेवली, "ह्यात तुम्ही भविष्याला महत्व देत असाल तर काय करायचं ते लिहिलेलं आहे." आणि तो निघून गेला.
क्षीरसागरची बायको आणि तिचा बाप एकमेकांकडे आणि त्या कागदाकडे पाहत बराच वेळ बसून राहिले.
-----
"रमेश, तुला हवी असलेली सर्व माहिती ह्या फाईल्समध्ये आहे." रमेशनं कर्नलकडे एकदा निरखून पाहिलं. पन्नाशीचा गृहस्थ होता. बांधेसूद आणि मिलिटरी ट्रेनिंग स्पष्ट दिसत होतं. व्यवस्थित सूटाबुटांत होता. अर्धवट पांढरे केस मागे फिरवलेले होते. आता मिलिटरीत नसावा, पण तरीही ही गुप्त सरकारी कागदपत्र द्यायचं काम ह्याच्याकडे कसं हा विचार तो करत होता.
"मी आता सैन्यातून निवृत्त असलो तरी मंत्रालयाचा सुरक्षा सल्लागार आहे."
रमेश पुन्हा चमकला, "तुमच्यात समोरच्याचे विचार वाचण्याचंही ट्रेनिंग देतात वाटतं." रमेशनं माफक विनोद केला.
कर्नल हसले, "तुला ट्रेनिंगची गरज नाही असं माझं ठाम मत आहे. तुझ्याकडे सगळं आहे, तुला फक्त ते पाहायचंय. आणि ही केस तुला ते पाहायला मदत करेल."
"आणि हो, मला कर्नल म्हणत असले तरी मी कर्नल नव्हतो कधीच. ते माझं टोपणनाव आहे."
"ओह्ह." अजून एक गोष्ट कर्नलसाहेब, "बबन महाडिक..."
"ही इज डेड. यू मे गो नाऊ. मला अन्यही बरीच कामं आहेत." कर्नल तुटकपणे म्हणाले.
रमेश उठून बाहेर आला. 'बबन महाडिक मेलाय? मग आम्ही नक्की कशाचा पाठलाग करत होतो?' आता त्या फायलींचा अभ्यासच सगळे गोंधळ मिटवणार होता. पण कसे? त्यानं हे गोंधळ मिटवण्यासाठी स्वतःला भलत्याच चक्रव्यूहात ढकललेलं होतं.
-----
"आता पुढे काय? महातोकडून इन्फो काढायची कशी?" रेखाचे हात अजूनही थरथरत होते.
"हे काय, तुझे हात कशानं थरथरताहेत अजून?"
"आय ऍम सॉरी. मी तुझ्यासारखी अट्टल गुन्हेगार नाही." रेखा रागानंच म्हणाली आणि मग एकदम तिलाच वाईट वाटलं, "सॉरी रे. चुकलं माझं बोलायला. रागाच्या भरात.."
"एनीवे. आता मला त्याच्यासोबत दोन दिवस लागतील, तो आपल्याला सगळं काही व्यवस्थित सांगेल."
"आणि तुला एव्हढी खात्री.." आणि बोलतानाच ती थांबली, "ओह्ह.. तू आधी हे केलेलं असशील."
नरेंद्रनं फक्त तिच्या डोळ्यांत एकदा पाहिलं. आणि तो पुढे काही बोलणार एव्हढ्यात एका माणसानं त्याच्या खांद्यावर हात ठेवला. नरेंद्रनं चमकून मागे पाहिलं.
"ओळखलंस शंकर?" त्याचे डोळे खोल गेलेले होते, बर्‍याच दिवसांत आंघोळ किंवा दाढीही केलेली वाटत नव्हती. एक दुर्गंधी येत होती त्याच्यापासून. अंगावरचा सूट काही दिवसांपूर्वीपर्यंत नवा असावा.
नरेंद्र थक्क होऊन त्याच्याकडे पाहत होता. एव्हाना त्या रेस्टॉरंटमधली एक-दोन टाळकी त्यांच्या दिशेनं पाहू लागली होती. नरेंद्र चटकन उठला आणि त्याच्या हाताला धरून त्याला बाहेर घेऊन गेला. रेखाही मागोमाग बाहेर पडली. रेस्टॉरंटच्या मागच्या बाजूस छोटासा बोळ होता, तिथे ते तिघे पोचले.
"शंकर, तू माझा हात कसा काय धरलास?" त्या माणसाचा आवाज अतिशय खोल गेलेला होता.
"जावेद, काय बोलतोयस तू? दारू प्यायलायस काय? आणि काय ही स्थिती?" तो दारूचा वास येतोय का हे पाहत होता.
"आमचे लोक तुझ्या मागावर आहेत शंकर. तू शहरात आलायस हे त्यांना कळलंय." आणि तो चालायला लागला. नरेंद्रनं त्याचा हात पुन्हा धरला आणि त्याला थांबवलं.
"काय बोलतोयस तू? आणि तू मला कसं शोधलंस?"
"मी कुणालाही शोधू शकतो आता. मी मृत आहे शंकर." तो विचित्र आवाजात म्हणाला.
"काय?" रेखा जवळजवळ किंचाळलीच. नरेंद्रनं तिला शांत केलं.
"कुणी मारलं तुला?" नरेंद्रनं विचारलं.
"आमच्याच माणसांनी. पण ते सगळं सोड शंकर. निघून जा इथून लवकर. कारण तुझ्यावरही मेल्यावर माझ्यासारखीच भटकण्याची वेळ येईल हे निश्चित." असं म्हणून तो परत चालायला लागला. पण नरेंद्रनं त्याला थांबवलं नाही.
"शंकर कोण? आणि तो खरंच मेलेला होता? काय चाललंय सगळं?" रेखा भीतीनं थरथरत होती.
"तो मेलाय की जिवंत आहे ते महत्वाचं नाही. तो जे बोलला ते महत्वाचं आहे. जर खरंच त्याची माणसं आपल्या मागावर आहेत, तर आपण जितकं मोठं हे प्रकरण समजत होतो, त्याहून मोठं आहे."
"शंकर कोण? आणि त्याची माणसं कोण?"
"त्याची माणसं म्हणजे पाकिस्तानी गुप्तहेर संघटना - आयएसआय. आणि शंकर म्हणजे मी." नरेंद्र हातावरचं घड्याळ पाहत म्हणाला.
"चल लवकर, महातो शुद्धीवर यायला फारसा वेळ शिल्लक नाही आणि जर आयएसआयवाल्यांना माहित असेल तर एव्हाना ते त्याला बाहेर काढायच्या प्रयत्नात असतील. आपल्याकडे दोन दिवसही नाहीत आता." नरेंद्र चालायला लागला.
"एक मिनिट थांब. तू त्याला अन तो तुला इतका चांगला कसा ओळखतो? तुझी मदत करायला तो का आला?"
नरेंद्र दोन क्षण घुटमळला.
"तू उत्तर दिल्याखेरीज मी इथून हलणार नाही." रेखाला आपण नक्की कशात फसलो आहोत हेच कळत नव्हतं.
".. कारण मी त्याच्याबरोबर काम केलं होतं. एकदा." नरेंद्र एक एक शब्द जपून बोलला.
"काय?" रेखाचा विश्वासच बसत नव्हता. ज्या माणसासोबत ती होती, त्याला ती कितपत ओळखते असा प्रश्न तिला पडला.
"रेखा प्लीज, ही वेळ नाहीये विचार करण्याची. आपल्याकडे फार कमी वेळ आहे. मी तुला सगळं एक्सप्लेन करेन. देवाशप्पथ." तो बोलला आणि त्यानं जीभ चावली.
रेखा त्याच्याकडे पाहत राहिली. एकदा तिनं त्याच्या डोळ्यांत पाहिलं आणि म्हणाली, "हे शेवटचं. आता आपण जेव्हा थांबू, तेव्हा तू मला अथपासून इतिपर्यंत सर्व सांगायचंस. मी आजपर्यंत तुला जास्त काही विचारलं नाही कारण गरज वाटली नाही. पण आज, आत्ता तुझ्यावर विश्वास ठेवावा की नाही इथपर मी गोंधळलेय."
"आय डोन्ट ब्लेम यू. लेट्स गो." नरेंद्रनं अभावितपणे तिचा हात धरला आणि चालायला लागला. तिला थोडा धक्का बसला, कारण त्यानं आजवर कधी आपणहून तिचा हात असा हक्कानं धरला नव्हता.
क्रमशः
apratim !!
ReplyDelete